Plichtsverzuim bij de ambtenaren van de politie: De #kaartjesgate binnen de politie Amsterdam
Een Amsterdamse politiecommissaris is in april 2018 ontslagen vanwege ernstig plichtsverzuim. De oud-politiecommissaris zou tussen 2009 en 2015 misbruik hebben gemaakt van zijn bevoegdheden en zou vertrouwelijke informatie hebben gedeeld met derden. Zo zou hij voor privédoeleinden politiesystemen hebben geraadpleegd en vanuit zijn positie een seizoenkaart en een woning geregeld hebben voor een persoon waarmee hij privécontacten onderhield. Ook zou hij concertkaartjes aan collega’s, vermeende hoge functionarissen van de politie, uitdelen die hij met het politiebudget had gekocht. (bron: diverse berichtgevingen in de media vanaf 9 augustus 2018)
Disciplinair onderzoek naar een tiental hoge functionarissen binnen de politie
De politie zou in het verlengde van het disciplinair onderzoek naar deze oud-politiecommissaris ook hebben onderzocht of andere politiefunctionarissen interne regels, zoals het aannemen van de gratis concertkaartjes van de oud-politiecommissaris, hebben overtreden. Volgens de berichtgevingen in de verschillende kranten zou het gaan om concertkaartjes voor het bijwonen van concerten in de Ziggo Dome van artiesten als Mark Knopfler en Prince. Deze functionarissen zouden, zo wordt bericht, ook mogelijk kaartjes hebben gekregen voor optredens van De Toppers of voetbalwedstrijden van Ajax in de Johan Cruijff Arena.
Een politieagent mag geen geschenken aannemen
Ingevolge de berichtgevingen zouden de genoemde overige politiefunctionarissen inmiddels weten dat de politie hen vanwege de kaartjesrel disciplinair wil straffen. Deze politiefunctionarissen zouden, volgens de media, worden bestraft voor bedragen van gemiddeld een paar honderd euro. Deze politieagenten zouden meer dan eens kaartjes hebben gekregen en in enkele gevallen ook op andere wijze plichtsverzuim hebben gepleegd. Het aannemen van kaartjes zou een overtreding zijn van de geschenkenregeling van de politie. Hetgeen aldus plichtsverzuim zou opleveren.
Wat houdt plichtsverzuim in het ambtenarenrecht precies in en wat staat de betrokken agenten de aankomende periode te wachten?
Plichtsverzuim in het ambtenarenrecht en rechterlijke uitspraken
Een (politie)ambtenaar die zijn verplichtingen niet nakomt pleegt plichtsverzuim. Voor de uitleg van deze term moet voor politieagenten worden verwezen naar artikel 76 van het Besluit algemene rechtspositie politie (Barp). In het tweede lid van dit artikel is bepaald dat plichtsverzuim zowel het overtreden van een voorschrift omvat als het doen of nalaten van iets dat een goed ambtenaar in gelijke omstandigheden behoort na te laten of te doen.
Drie gradaties van plichtsverzuim
In het plichtsverzuim worden in beginsel drie gradaties gehanteerd: gewoon plichtsverzuim, ernstig plichtsverzuim en zeer ernstig plichtverzuim. Gewoon plichtsverzuim zijn minder ernstige gevallen van plichtsverzuim zoals een beoordelingsfout in de uitoefening van de functie. Bij ernstig plichtsverzuim kan worden gedacht aan het niet opvolgen van voorschriften en geen gehoor geven aan een dienstopdracht. En bij zeer ernstig plichtsverzuim kan worden gedacht aan het plegen van een strafbaar feit of het plegen van fraude.
Eigenstandige feitenvaststelling
Bij een vermoeden van plichtsverzuim zal een disciplinair onderzoek moeten worden ingesteld om na te gaan of het plichtsverzuim zich daadwerkelijk heeft voorgedaan. Een dergelijk onderzoek behoort te berusten op zogenoemd ‘eigenstandige feitenvaststelling’ door de werkgever. De Centrale Raad van Beroep heeft vaste rechtspraak ontwikkeld ten aanzien van de eisen waaraan die vaststelling moet voldoen. Op bedoelde feitenvaststelling zijn niet de in het strafrecht geldende, zeer strikte bewijsregels van toepassing. Wel geldt dat op basis van deugdelijk vastgestelde gegevens de overtuiging moet zijn verkregen dat de ambtenaar zich aan de hem verweten gedraging heeft schuldig gemaakt.
De fasen van het disciplinair onderzoek
Het disciplinair onderzoek bestaat uit vier fasen:
- de onderzoeksfase;
- de kwalificatiefase;
- de verantwoordingsfase; en
- de straffase.
In de onderzoeksfase worden de feiten en omstandigheden omtrent het plichtsverzuim inzichtelijk gemaakt. Na deze fase wordt bepaald of er daadwerkelijk sprake is van plichtsverzuim en of het disciplinair onderzoek verder zal worden voortgezet. Indien de werkgever van mening is dat er wel sprake is van plichtsverzuim zal dit worden vastgelegd in een voornemensbesluit. Dit besluit wordt ook wel een tenlastelegging genoemd. Tijdens de verantwoordingsfase zal de politieambtenaar in de gelegenheid worden gesteld om zich te verantwoorden. Dit gebeurt in een bestuursrechtelijke hoorzitting. In de straffase zal worden beoordeeld of op basis van de uitkomsten van de vorige fasen een straf moet worden opgelegd. Deze straffen lopen uiteen van licht tot zwaar. De straffen voor politieambtenaren zijn uiteengezet in het Barp.
Besluit algemene rechtspositie politie
De disciplinaire straffen voor politieagenten zijn geregeld in artikel 77 van het Barp. De straffen zijn limitatief. Dit betekent dat uitsluitend die straffen kunnen worden opgelegd zoals neergelegd in dit artikel. De straffen zijn:
- schriftelijke berisping
- buitengewone dienst op andere dagen dan op zondag en de voor de ambtenaar geldende kerkelijke feestdagen en vrije dagen zonder beloning of tegen een lagere dan de normale beloning en wel voor ten hoogste zes uren met een maximum van drie uren per dag;
- vermindering van het recht op een jaarlijkse vakantie met ten hoogste een vierde gedeelte van het aantal uren, bedoeld in artikel 17, waarop in het desbetreffende kalenderjaar aanspraak bestaat;
- geldboete van ten hoogste € 22;
- gedeeltelijke inhouding van salaris tot een bedrag van ten hoogste het salaris over een halve maand;
- vermindering van het salarisnummer met ten hoogste twee jaren, voor de tijd van niet langer dan twee jaren;
- het niet meetellen van een verdere diensttijd van ten hoogste vier jaren voor de vaststelling van het salarisnummer;
- schorsing voor een bepaalde tijd met gehele of gedeeltelijke inhouding van de bezoldiging of
- plaatsing in een salarisschaal waarvoor een lager maximumsalaris geldt;
- ontslag.
Voorwaardelijk opleggen van straffen in het ambtenarenrecht
De betrokken politieagenten kunnen ook hun staf voorwaardelijk opgelegd krijgen. Dat wil zeggen dat de straf niet daadwerkelijk ten uitvoer wordt gelegd, maar dat bijvoorbeeld aan de betrokken politieagenten een termijn wordt gesteld. Als de agenten zich binnen deze termijn (opnieuw) schuldig maken aan plichtsverzuim zal de straf alsnog worden uitgevoerd.
Naar aanleiding van het disciplinair onderzoek kan uiteraard er ook voor worden gekozen om geen straf aan de betrokken politieagenten op te leggen.
De mededeling aan de betrokken (politie)ambtenaren dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan plichtsverzuim is een besluit in de zin van de algemene wet bestuursrecht. Als de functionarissen het niet eens zijn met een dergelijke mededeling is het voor hen van belang om bezwaar te maken. Als geen bezwaar wordt gemaakt komt het plichtsverzuim vast te staan. Met alle mogelijke negatieve gevolgen voor de loopbanen van de betrokken politieagenten van dien.
Contact met advocaat ambtenarenrecht politie in Amsterdam
Onze advocate in Amsterdam mr. Krystle Aaron-de Bies is gespecialiseerd in het ambtenarenrecht en het bestuursrecht. Bij vragen over dit artikel of anderszins kunt u contact met haar opnemen. Onze specialist mr. Krystle Aaron-de Bies heeft als militair-juriste binnen Defensie ruimschoots ervaring opgedaan in het (militaire) ambtenarenrecht.